Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής
Ιερός ναός της Αγίας ενδόξου, μεγαλομάρτυρος και ισαποστόλου του Χριστού Φωτεινής της Σαμαρείτιδος(1845). Η εκκλησία δεν διακρίνεται για το μέγεθος ή τον όγκο της. Είναι ένα απλό ορθογώνιο οικοδόμημα, σε ρυθμό Βασιλικής, χωρίς τρούλλο. Διακρίνεται, όμως, για τον βαθύ, απροσδιόριστο μυστικισμό της που ξυπνά μέσα στις ψυχές ένα έντονο συναίσθημα θρησκευτικής κατανύξεως. Δεν ξέρω τι είναι εκείνο το ασύλληπτο και άυλο πνεύμα της. Είναι μήπως η απερίγραπτη ευωδία των ανθέων και αγριολούλουδων τού Επιταφίου και τα μυρωμένα μερσίνια από κάποιες παιδικές Λαμπρές; Είναι οι μορφές των Αγίων, σε έξοχα ζωγραφισμένες εικόνες, που τρεμοφέγγουν πίσω απ’ τα κεριά; Είναι η θεσπέσια θέα της πεδιάδας, των μακρινών βουνών και της θάλασσας, που απλώνεται σαν χαλί μπροστά στην πόρτα της ή η βαθύφωνη και μελωδική καμπάνα της; Κάτι απ’ όλα αυτά. Αναμνήσεις και συναισθήματα που συμφύρονται αξεδιάλυτα στις σκέψεις όσων τα έζησαν, σε καιρούς πιο πλούσιους σε χρώμα από το μονότονο σήμερα. Μέσα στους μυσταγωγικούς της χώρους, τους γεμάτους υποβλητική σαγήνη, λικνίστηκαν τα όνειρα πολλών να ακολουθήσουν ένα τρόπο ζωής αφιερωμένο στον Θεό, και στην κατοπινή τους πορεία τα έκαναν βίωμα και πράξη. Σ’ εκείνο το εκκλησάκι το πετρόκτιστο γεννήθηκαν οι στοχασμοί, που απέδωσαν πλούσιο πνευματικό αμητό.
Αυτή η εκκλησία παρήγαγε επίσκοπο, αρχιμανδρίτη, ιερείς, μοναχές και ένα μοναχό.Η σπουδαιότης και αξία ενός προσκυνηματικού οικοδομήματος δεν αξιολογείται βάσει όγκου και χωρητικότητος. Ο μικρός το μέγεθος, αλλά γίγαντας σε άγιο πνεύμα ναός της προστάτιδός μας Αγίας Φωτεινής, στον οποίο γαλουχήθηκαν οι προπάτορές μας για μακρό χρονικό διάστημα πάππου προς πάππου, αριστίνδην εξακολουθεί να είναι ο πρώτος σε ιεραρχική σειρά ναός της Αναφωτίας μέσα στις καρδιές όσων τον αγαπούν.
Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου
Ο ναός του μεγαλομάρτυρα Αγίου Δημητρίου είναι κτισμένος στο κέντρο του χωριού. Εδώ τελούνται οι λειτουργίες τις Κυριακές και τις επίσημες εορτές, όλα τα μυστήρια και οι κηδείες με ελάχιστες εξαιρέσεις, αφού στο χωριό υπάρχουν και άλλοι τέσσερις ναοί. Οι κάτοικοι του χωριού έχουν ιδιαίτερη ευλάβεια στον Άγιο Δημήτριο, στηρίζονται σ΄αυτόν και τον επικαλούνται αρωγό σε κάθε τους βήμα.
Η ανέγερση εκκλησίας στην Αναφωτία, αφιερωμένης στον Άγιο Δημήτριο, ξεκίνησε το 1916 και όλοι οι κάτοικοι του χωριού συνέβαλαν στην όλη προσπάθεια, με όποιον τρόπο μπορούσε ο καθένας. Όσοι είχαν τη δυνατότητα προσέφεραν χρήματα και σχεδόν όλοι, ανιδιοτελώς και μονιασμένοι, κουβαλούσαν πέτρες από τον Άγιο Θεόδωρο, την Τόχνη και τη Σκαρίνου και άμμο από τη θάλασσα του Μαζωτόύ και της Αλαμινού, με αμάξια και άλλα μεταφορικά μέσα της εποχής. Κάποιοι μάλιστα διέθεταν τα βόδια τους με την «καρρέττα» τα Σαββατοκύριακα. Το 1918 οι εργασίες σταμάτησαν, επειδή διαδιδόταν έντονα η φήμη πως δεν υπήρχε σωστή επίβλεψη από τον αρχιτέκτονα και πως τα υλικά που χρησιμοποιούνταν δεν ήταν τα κατάλληλα. Η εκκλησία μάλιστα άρχισε να αποκαλείται «παλιοεκκλησιά». Το οικοδόμημα παρέμεινε ημιτελές χωρίς παράθυρα και πόρτες και μετατράπηκε σε κατοικία περιστεριών, σπουργιτιών και άλλων πτηνών. Επίσης χρησιμοποιείτο από τους περιπλανώμενους γανωματήδες (κοινώς μάντηδες), τους μεταξάδες που επεξεργάζονταν μετάξι και από άλλους τεχνίτες, οι οποίοι είχαν φτιάξει στην αυλή υποστατικά με πρόχειρα και ευτελή υλικά, για τις εργασίες τους. Το 1942 κατέρρευσε ο τρούλλος. Ο ναός δεν επισκευάστηκε και ούτε λειτουργήθηκε ποτέ. Το 1955, όταν κτιζόταν το δημοτικό σχολείο ο αρχιτέκτονάς του Λυκούργος πρότεινε, να τη διορθώσει.Η τότε εκκλησιαστική επιτροπή απέρριψε την πρόταση ισχυριζόμενη, πως το οικοδόμημα δεν ήταν στερεό και πως η επιδιόρθωσή του δεν θα παρείχε ασφάλεια. Η γνωμάτευση επίσης μηχανικών και αρχιτεκτόνων ήταν, πως το κόστος της επιδιόρθωσης θα ήταν τεράστιο.
Τελικά το 1967 η εκκλησιαστική επιτροπή αποφάσισε η εκκλησία να κατεδαφιστεί και στη θέση της να ανεγερθεί καινούρια. Έκτοτε στο χωριό υπάρχουν διφορούμενες απόψεις, για το γκρέμισμα της παλιάς εκκλησίας. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι κατά την κατεδάφιση, τα μηχανήματα της εποχής έσπρωχναν και
τραβούσαν τους τοίχους με συρματόσχοινα και αυτοί έμεναν αμετακίνητοι. Το 1968 άρχισαν να γίνονται έρανοι, για ανοικοδόμηση καινούριας εκκλησίας και από απόδημους Αναφωτιώτες. Με τη βοήθεια του Θεού και τη χάρη του Αγίου Δημητρίου το κτίσιμο ολοκληρώθηκε το 1986.
Στις 4 Σεπτεμβρίου 1986 ο ναός εγκαινιάστηκε από τον Μητροπολίτη Κιτίου Χρυσόστομο δαπάναις του μ.Παπα-Γεώργιου Αντωνίου, του Ιωάννη Κουρούσιη και της Μαρούλλας Μαυρονικόλα..Το 2006 άρχισε ξανά η στατική αναβάθμιση της εκκλησίας, η οποία τελείωσε το 2009. Ολόκληρο ξανά το χωριό ενίσχυσε οικονομικά το έργο. Τα μέγιστα συνέβαλαν επίσης ευσεβείς δωρητές. Στις 25 Οκτωβρίου του2009, παραμονή της εορτής του Αγίου τελέστηκαν τα θυρανοίξια από τον Μητροπολίτη Τριμυθούντος Βαρνάβα.Ο ρυθμός του καινούριου ναού είναι Βασιλική με τρούλλο. Είναι μεγάλης χωρητικότητας και διαθέτει ευρύχωρο γυναικωνίτη. Στην Αγία Πρόθεση υπάρχει τοιχογραφία που απεικονίζει τη Γέννηση του Χριστού και την «Άκραν ταπείνωση». Το εικονοστάσι είναι έργο μεγάλης αξίας, επειδή είναι σκαλισμένο με χειροπίητες παραστάσεις από την «Αληθινή άμπελο». Στον νότιο τοίχο της εκκλησίας υπάρχει ψηφιδωτό, στο οποίο απεικονίζεται ο Άγιος Δημήτριος και στη βόρεια πλευρά άμβωνας.
Ξωκλήσι Αγίας Μαρίνας
Το μικρότερο των τριών ναϊδρίων, εκείνο της Αγίας Μαρίνης κοσμεί την κεντρική πλατεία του χωριού, δαπάνης της συγχωριανής μας Ανδριανής Α. Αναστασιάδου.
Τα εγκαίνια τελέστηκαν το Σάββατον, 23 Οκτωβρίου, 1999.
Ξωκλήσι Αγίου Χριστοφόρου
Το εξοχικό εκκλησάκι του Αγίου Χριστοφόρου δεν ονομάστηκε έτσι εική και ως έτυχεν.
Ο επίσκοπος είχε βαπτισθεί Ιωάννης και από τρυφεράς ηλικίας ανέβαινε στη Μονή του Σταυροβουνίου για την οποία έτρεφε απέραντη αγάπη. Έμενε εκεί ικανό χρόνο κατά διαστήματα, υπό την επίβλεψη αγίων μοναχών και ηγουμένων, κυρίως του αγιασμένου γέροντα πατρός Σάββα, του εν εσχάτοις χρόνοις αγιοποιηθέντος. Όταν σπούδαζε θεολογία εις τας Αθήνας (1957 – 1962) χειροτονήθηκε διάκονος από τον αείμνηστο Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Χριστοφόρο, που του έδωσε το όνομά του και καθ’ όλη τη διαμονή του στην Ελλάδα ιερουργούσε στον μεγαλοπρεπή ναό της Θεοτόκου Παλαιού Φαλήρου. Στον ίδιο ναό προήχθη σε πρεσβύτερο και ιερομόναχο (αρχιμανδρίτη).
Πίσω από το όνομα τού ναΐσκου συνεπώς, βρίσκονται ένας άγιος, ένας πατριάρχης και ένας επίσκοπος.
Ο τερπνός αυτός ναός ανηγέρθη και εξωραΐσθη δαπάναις του επισκόπου, δίπλα στο νέο κοιμητήριο της Αναφωτίας. Το τέμπλο του έχει τη μοναδική ίσως ιδιαιτερότητα, ότι οι εκεί εικονιζόμενες μορφές είναι ολόσωμες.Έξωθεν του ιερού, σε υπερυψωμένο χώρο ευρίσκεται και ο απέριττος τάφος του επισκόπου Χριστοφόρου. Επέλεξε τον χώρο της εκκλησίας και του ενταφιασμού του για να έχουν στο φόντο τους το πολυαγαπημένο του Σταυροβούνι.
Τα εγκαίνια τελέστηκαν το Σάββατον, 9 Μαΐου 1998.
Ξωκλήσι Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας
Το έτερον, το εξίσου πανέμορφο εξωκλήσιον, αφιερωμένο σε ένα ηρωικό ζευγάρι, τον Τιμόθεο και τη Μαύρα, οικοδομήθηκε δαπάναις της αδελφής της προαναφερθείσης Ανδριανής, της Χριστίνης Δημητρίου Φιλίππου, ειδικά για να φιλοξενεί δύο από πολλών χρόνων άστεγους αγίους.
Για τις εργασίες αυτές ο επίσκοπος Χριστοφόρος έφερνε από την Αγγλία κάθε φορά μαζί του επιπρόσθετους εργάτες, των οποίων κάλυπτε ο ίδιος τα έξοδα εξ ολοκλήρου.
Τα εγκαίνια τελέστηκαν το Σάββατον,6 Μαΐου 2000.Τα δύο εξωκλήσια λειτουργούνται μόνο μία φορά τον χρόνο.
